Zwolnienie podmiotowe z VAT
Podatek od towarów i usług jest nie tylko źródłem dochodu dla budżetu państwa, ale również narzędziem realizacji polityki społecznej kraju. W ramach niej niektórym podatnikom przysługuje możliwość zwolnienia z obowiązku naliczania podatku VAT na swoje towary bądź świadczone usługi. Obowiązujące przepisy przewidują dwie formy zwolnienia: podmiotowe i przedmiotowe.
Zwolnienie podmiotowe dotyczy przedsiębiorcy i wysokości osiąganych przez niego przychodów. Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150 000 zł (art. 113 ust. 1). Należy pamiętać przy tym, że do tej wartości nie wlicza się kwoty podatku, jak również:
1) wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju oraz sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju;
2) odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług, zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, z wyjątkiem:
a) transakcji związanych z nieruchomościami,
b) usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41,
c) usług ubezpieczeniowych, jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych;
3) odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.
Należy nadmienić, że podatnik rozpoczynający działalność w tracie roku podatkowego również może skorzystać ze zwolnienia z VAT, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 150 000 zł. W przypadku przekroczenia owej wartości podatek jest naliczany od kwoty czynności, która spowodowała to przekroczenie.
Zastosowanie zwolnienia podmiotowego z VAT ma jednak swoje wyjątki. Istnieje szereg sytuacji, w których następuje wyłączenie z zastosowania zwolnienia podmiotowego, które dotyczy podatników:
1) dokonujących dostaw:
a) towarów wymienionych w załączniku nr 12 do ustawy o VAT, tj. wyrobów (złomu) z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali,
b) towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, z wyjątkiem:
– energii elektrycznej (PKWiU 35.11.10.0),
– wyrobów tytoniowych,
– samochodów osobowych, innych niż wymienione w lit. e), zaliczanych przez podatnika, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji,
c) budynków, budowli lub ich części, w przypadkach, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 lit. a) i b),
d) terenów budowlanych,
e) nowych środków transportu;
2) świadczących usługi:
a) prawnicze,
b) w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego,
c) jubilerskie;
3) nieposiadających siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju.
Każdy podatnik, któremu przysługuje zwolnienie podmiotowe może dobrowolnie zrzec się tego zwolnienia. Dokonuje się tego poprzez złożenie pisemnego zawiadomienia do naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym następuje rezygnacja ze zwolnienia. Dla podatników rozpoczynających działalność gospodarczą w trakcie roku podatkowego, moment złożenia zawiadomienia jest inny i następuje przed dniem wykonania czynności objętej zwolnieniem.
Rezygnacja ze zwolnienia podmiotowego nie jest ostateczna. Podatnik ma prawo do ponownego skorzystania ze zwolnienia, niezależnie od tego, czy dobrowolnie zrzekł się tego prawa, czy też utracił możliwość korzystania z niego w wyniku nie spełnienia wymogów prawnych. Zgodnie z art. 113 ust. 11 i 11a powinien zgłosić taki zamiar nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia.
Decyzja o korzystaniu bądź rezygnacji ze zwolnienia podmiotowego (dotyczy podmiotów, którym przysługuje taka decyzja) powinna być uzależniona od sytuacji przedsiębiorstwa. Nie trudno zauważyć, że dla większości firm korzystniejsze będzie powoływanie się na zwolnienie podmiotowe. Dzięki temu możliwe jest uniknięcie konieczności wypełniania obowiązków związanych z prowadzeniem szczegółowej ewidencji, czy też składaniem comiesięcznych (bądź kwartalnych) deklaracji VAT. Nie należy jednak zapominać, że korzystanie ze zwolnienia podmiotowego odbiera nam możliwość odliczania VAT naliczonego. Przedsiębiorstwo dokonujące dużych zakupów nie będzie mogło odliczyć zapłaconego podatku, co w konsekwencji będzie oznaczało większe koszty funkcjonowania podmiotu. Dlatego warto dostosować fakt uprawnienia do zwolnienia podmiotowego z podatku VAT z aktualną sytuacją przedsiębiorstwa.
Zwolnienie przedmiotowe z VAT
Prócz zwolnienia podmiotowego z podatku od towarów i usług wyróżnia się również zwolnienie przedmiotowe. Polega na wykluczeniu z opodatkowania niektórych czynności, ściśle określonych przez przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (obszerny katalog tych czynności zawarty jest w art. 43 ust. 1 wymienionej ustawy). Należy przy tym pamiętać, że owe zwolnienie dotyczy wyłącznie czynności określonych w art. 5 ust. 1 ustawy, a mianowicie:
1) odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług na terytorium kraju;
2) eksportu towarów;
3) importu towarów na terytorium kraju;
4) wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5) wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.
Jednocześnie warto zauważyć, że wykonywanie wymienionych w przepisach czynności zwolnionych przedmiotowo może przypadać zarówno podatnikom czynnym VAT, jak i zwolnionym podmiotowo. Podatnicy czynni są zobowiązani do wystawienia faktury lub zaewidencjonowania owej czynności na kasie fiskalnej. W przypadku zwolnienia podmiotowego warto zaznaczyć, iż niezależnie od utraty uprawnienia do stosowania tego zwolnienia, wciąż będzie obowiązywało zwolnienie przedmiotowe na czynności wykonywane przez podmiot o ile są one wykazane w art. 43 ust. 1.
Znajomość obowiązujących przepisów dotyczących podatku od towarów i usług z pewnością ułatwi każdemu prowadzenie biznesu. Do podstawowej wiedzy z tego zakresu należy umiejętność odróżnienia zwolnienia podmiotowego od przedmiotowego i sytuacji, w których obie formy są stosowane. Niniejszy artykuł poruszył najważniejsze kwestie z tego zagadnienia, ale osobiście polecam każdemu zainteresowanemu zgłębienie tematu na własną rękę.